Dizel, kuvvetle sıkıştırılmış hava içine püskürtülen yakıtla çalışan içten yanmalı bir motor tipidir. Bu motor teknikte büyük güçlere ihtiyaç duyulması sebebiyle icat edilmiştir. Gelişmesinde Alman şirketlerinin büyük faydaları olmuştur. Kara taşımacılığında kullanılan ilk dizel motorlar 1922’den itibaren yapılmaya başlandı. Denizcilikte kullanılan dizellerin yapımları her ne kadar 1910’da başladıysa da gerçek anlamda küçük teknelerde kullanılabilen tipleri ancak 1929’dan itibaren yapılmaya başlandı. Bu tarihlerden itibaren kara taşıtlarında istenilen 40-50 beygir gücünde motorlar yapılmaya başlanmıştır. İkinci Dünya Savaşının başlarına kadar dizel motorları demiryolu taşımacılığında, traktörlerde, inşaat makinalarında, gemilerde, sanayinin çeşitli alanlarında güç kaynağı olarak kullanıldıysa da ufak güç isteyen yerlerde tercih yine benzin motorlarındaydı. Dizel motoru Alman mühendis ve mucit olan Rudolf Diesel icat etmiştir.
Diesel önce amonyak buharı kullanan bir motor icat etti fakat motor ilk çalıştırmada patladı ve bu neredeyse onu öldürüyordu. Aylarca hastanede yattı. 1887 yılında Gottlieb Daimler ve Karl Benz’in araba motorunu icat etmesinden hemen sonra Dizel Motorun icadı ile ilgili çalışmalarına başladı.
Termodinamik ve yakıt verimliliği konularındaki kısıtlamalar üzerinde çalıştı. Örneğin buhar motorlarında enerjinin %85 – 90 ı boşa gidiyordu. Daha yüksek verimlilikle çalışacak carnot çevrimli bir motor dizayn etmek için çalışmaya başladı. 1893 yılında “Buhar motoru ve bugün bilinen yanmalı motorlar yerine, rasyonel bir termal motor tasarımı” ile ilgili bir teori yayınladı. Yayınladığı teori ile ilgili patent aldı. 1893 – 1897 yılları arasında, MAN AG Augsburg müdürü Heinrich von Buz, ona yeni motoru ile ilgili fikirlerini test etmek ve geliştirmek için bir fırsat verdi ve Rudolf Diesel ilk dizel motoru yapmayı başardı. Almanya, Amerika ve diğer ülkelerde yeni motoru ile ilgili patentlerini aldı ve Diesel Motor Üretim Şirketini kurdu. Dizel Motorun Çalışma Prensibi Dizel motoru içten yanmalıdır. Piston aşağı inerken, silindire hava dolar. Piston yukarı çıkınca bu hava sıkıştırılır. Sıkıştırma oranı benzininkilerden çok yüksek olup (1, 12 ile 1, 25 arası) mertebesinde olduğu için, havanın sıcaklığı 500°C’nin üstüne çıkar. Piston üst ölü noktaya yaklaşırken, silindire, üstteki bir enjektör memesinden yakıt püskürtülür. Yakıt sıkıştırma sonucu ısınmış olan havayla karışınca, kendiliğinden tutuşur. Mazot 80°C’den itibaren tutuşmaya başladığı için yangın tehlikesi benzininkine oranla daha azdır. Dizel motorların bitkisel yağlardan, tabiî gaz ve benzinlere kadar akla gelen her yakıta uygulanabilme özelliği vardır. Fakat dünyada en çok kullanılan, ham petrolden elde edilen mazottur.
1- Bağlantı Kutusu
2- Alternatör
3- Turbo Şarj
4- Egzoz Çıkışı
5- Kontrol Panosu
6- Kaldırma Mapası
7- Topraklama Noktası
8- Titreşim İzolatörleri
9- Şasi
10-Yakıt Tankı
11-Radyatör
12-Soğutma Fanı
13-Radyotör Kapağı
14-Dizel Motor
15-Hava Filtresi
Güvenli bir kurulum yapmak için Jeneratöre uygun yer seçmek kurulum işleminin en önemli bölümüdür. .Doğru ve eksiksiz bir kurulum yapmak için klavuzdaki ikazları dikkate almanız gerekmektedir. Ayrıca bilgi almak için Akgül Jeneratörü arayabilirsiniz. Jeneratör için bir montaj alanının seçimi sırasında aşağıdaki faktörler dikkate alınarak seçim yapılmalı ve gerekli uygulamalar yapılmalıdır.
Kurulum açık alanda olacaksa jeneratör setini dış hava şartlarına karşı korunması gerekmekte, kabinli tip jeneratör kullanılması gerekmektedir..
Jeneratörler toprak, bina, çelik konstrüksiyon, platform gibi zeminler üzerine yerleştirilebilir. Jeneratör setinin beton kaide üstüne oturtulması, en çok tercih edilen bir uygulamadır. Beton kaide,Jenertör setinin ağırlığına dayanacak şekilde tasarlanmış olmalıdır. Yükseklik 200-300 mm olmalıdır. Jeneratörün çevresinde 250mm. den daha geniş alan bırakılarması gereklidir. Daha fazla ayrıntı için bir uzmana danışınız. Jeneratör montaj zemininin, statik ağırlığında ve artı olarak motorun çalışmasından kaynaklanan her turlu dinamik kuvvete dayanmalıdır.Seçilen zemin alanında zaman zaman su birikintisi olma olasılığı varsa, Beton kaide yüksekliği riskin boyutuna göre yükseltilmelidir.
Motor ve alternatör ısı yayarak ortam sıcaklığının artmasına sebep olurlar. Sıcaklığın artması ise jeneratörün çalışmasını olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle motor ve alternatörün soğuk tutulması için yeterli havalandırmanın sağlanması gerekir. Hava akışının Şekil 7 de görüldüğü gibi olması gerekir. Hava alternatör tarafından jeneratör odasına girmeli, motor üzerinden ve radyatör içerisinden geçerek çadır bezinden körük tipinde esnek bir branda yardımıyla odadan çıkmalıdır. Eğer sıcak havanın odanın dışına atılması için bir branda kullanılmaz ise fan, sıcak havayı jeneratör odasına yayarak soğutmanın etkinliğini azaltır.
Radyatör sıcak hava atış kanalı veya bacasında keskin köşe yapılmasından kaçınılmalıdır (Şekil 8).Dışarı atılan havayı döndürmek için yönlendirici şekilde düzenleme yapılmalıdır (Şekil 7).
Odaya hava girişinin ve odadan hava çıkışının kolay olması için hava giriş ve çıkış pencerelerinin yeterince büyük olması gerekir. Kaba bir hesapla hava giriş ve çıkış pencereleri radyatör alanının en az 1.5 katı büyüklüğünde olmalıdır. Jeneratörün hava şartlarından etkilenmemesi için giriş ve çıkış pencerelerinin panjurları olmalıdır. Bu panjurlar sabit olabilir ancak soğuk iklimler için hareketli olması tercih edilmelidir. Jeneratör çalıştırılmadığında panjurlar kapatılabilir. Böylece ilk çalıştırma ve yüke vermeyi kolaylaştıran sıcak hava odada kalır. Otomatik kontrol sistemli bir jeneratör odasında eğer panjurlar hareketli ise bunlar otomatik olarak hareket ettirilebilir. Bu sayede motorun çalışmaya başlamasıyla birlikte panjurların hemen açılması ve motorun durmasıyla da panjurların kapanması sağlanabilir.
Motor egzoz sisteminin amacı, egzoz dumanını tehlike veya rahatsızlığa sebebiyet vermemesi için odanın dışına sevk etmek ve gürültüyü azaltmaktır. Motorun gürültü seviyesini azaltmak için uygun bir egzoz susturucusu egzoz borusuna takılmalıdır.
Temiz ve iyi kalitede yakıt kullanmak, motor ömrünü uzatır ve güvenli bir çalışma sağlar. Motor kayıt filtreleri ve yakıt transfer pompası arasında ön filtrelerin kullanılması uygun olacaktır. Su ve çökelti süzgeçleri de transfer pompa hattına dahil edilmelidir. Yakıt bulunan yerlerde kıvılcım, alev oluşmasına ve sigara içilmesine asla izin verilmemelidir. Dizel motora yakıt beslemesi aşağıdaki şekillerde sağlanmış olabilir.
1.Direkt olarak şasesinde bulunan yakıt tankından
2.Şase dışında bulunan prizmatik veya silindirik harici yakıt tankından
Dizel motor için en önemli hususlardan birisi temiz ve içinde su ve yabancı madde ihtiva etmeyen yakıtın kullanılmasıdır. Yakıtın içerisindeki pislik, yakıt enjeksiyon sisteminde hasarlara sebebiyet vermektedir. Yakıtın içindeki su ise yakıt donanımındaki bazı parçaların paslanmasına ve ya korozyona uğramasına sebebiyet vermektedir.
Zemine aktarılan vibrasyonu minimum seviyeye indirmek icin Jenerator setleri lastik sönümleyiciler ile donatılmıştır..
Bu sönümleyiciler, motor/alternator ayağı ile şase arasında bir grup, şase ile zemin arasında olarak ise bir diğer grup şeklindedirler.
Ayrıca, jenerator setinin hava kanalı, egzoz tesisatı, yakıt tesisatı gibi bağlatı noktalarında esnek alanlar oluşturulmalıdır. Böylelikle ilk çalışma, çalışma ve stop etme süreçlerinde vibrasyona bağlı zararlar önlenmiş olacaktır.
Emsa Jeneratörlerde, uzaktan da kontrol edilebilen, programlanabilen mikro işlemcili, tüm ölçüm değerlerini ve alarm mesajlarını izleyebilen ve koruma sağlayan jeneratör kontrol üniteleri kullanmaktadır. Kontrol sistemleri, jeneratör setinin çalıştırılması, durdurulması, çeşitli değerlerin izlenmesi, jeneratörün ve bağlı bulunduğu tesisinkorunmasını sağlar. Kontrol sistemleri, programlanabilen parametreler yardımıyla değişen şartlarda esnek bir kullanım sağlar. Smart 500 modelindeki kontrol panellerinin kullanıldığı tüm jeneratörlerde standart olarak uzak erişim özelliği de mevcuttur. GSM modem ile düzenli bir bilgi akışı ve arşivlenmesi sağlanmakta böylece tüketicilerin gereksiz servis masraflarını en aza indirgerken, diğer yandan olası sorunları henüz sorun oluşmadan çözebilme ikanı vermektedir.
Transfer panoları Jeneratörlerin, çıkış gücünü kontrol etmek ve güvenilir şekilde aktarmak için kullanılırlar. Otomatik devreye giren jeneratör setlerinin panolarında kontaktör, motorlu şalter, vs. kullanılır. Bu sistemlerde şalt elemanlarının kontrolü, jeneratör kontrol ünitesi tarafından ya da transfer panosu üstünde bulunacak otizm ünitesi tarafından yapılmalıdır. Manuel jeneratör setlerinde, güç çıkışında bulunan termik-manyetik devre kesici ile birlikte çıkış gücünü kontrol edebilmek için enversör şalterler kullanılır.
ISO 8528
ISO 8528 serisi standartlar, "Gidip Gelme Hareketli İçten Yanmalı Motorla Tahrik Edilen Alternatif Akım Jeneratör Grupları" ana başlığı altında yer alan 11 adet standarttan oluşmaktadır.
ISO tarafından ilk kez 1993 yılında yayınlanan bu standartlar, Nisan 2004'de TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından TS ISO 8528 koduyla Türk Standardı olarak yayınlanmıştır.
ISO 8528 standartları; Gidip gelme hareketli içten yanmalı bir motor (GGİY), alternatif akım (a.a) jeneratörü, kontrol tertibatı, bağlama donanımı ve yardımcı teçhizatlardan oluşan jeneratör gruplarının uygulamaları, beyan değerleri ve performansları için çeşitli özellikleri kapsar.
ISO 3046
İçten Yanmalı Pistonlu Motorlar
EN 12601
EN 12601 "Reciprocating internal combustion engine driven generating sets - Safety" standardı Avrupa Standardizasyon Komitesi CEN (European Committee for Standardisation or Comité Européen de Normalisation) tarafından 2001 yılında yayınlanmıştır. CE işaretlemesi ve CE Uygunluk Beyanı uygulamalarını belirleyen "Makine Emniyeti Direktifi" kapsamında EN 12601 standardı Jeneratör Grupları ile ilgili esas ürün güvenlik standardıdır. EN 12601 standardı Mart 2003'de TSE tarafından TS EN 12601 "Gidip Gelmeli İçten Yanmalı Motor Tahrikli Jenaratör Grupları- Güvenlik" standardı olarak ülkemizde de devreye alınmıştır.
Emsa Jeneratör, yüksek kVA'lardaki ihtiyaçlar için, birden fazla daha küçük kapasiteli jeneratörün bir araya getirilerek oluşturulduğu senkron sistemlerle; aynı güçteki tek bir jeneratör ile karşılaştırıldığında önemli avantajlar sağlamaktadır. Emsa Jeneratör mühendisleri tarafından dizayn edilen senkronizasyon panoları ve kullanılan teknoloji ile müşteriye entegre bir çözüm sunulmaktadır. EmsaJeneratör geliştirdiği her türlü senaryoya uygun çalışabilecek, düşük maliyetli sistemlerle birden çok jeneratörün senkronize edilerek büyük güçlerde enerji elde edilmesi konusundaki tecrübesini, teknik uzmanlığını ve farkını ortaya koymuştur. Büyük güçteki tek bir jeneratör yerine küçük güçteki jeneratörlerin senkronize edilmesiyle kurulan sistem bazı avantajları da beraberinde getirmektedir. Senkronize sistemler ;
Prime Güç İçin Senkron sistemler
Eğer şebeke elektriği yoksa iki veya daha fazla jeneratör senkron olarak yükleri sürekli olarak besler ve bu yükler jeneratörlerin güçleri oranında paylaşılır. Jeneratörler işletmenin yük seviyesine göre ekonomik kullanıma izin verecek şekilde devreye girer ve çıkar.
Stand-by için Senkron sistemler
Şebeke enerjisinin voltaj ve frekans değerlerinin belirlenen limitlerin dışına çıkıyorsa iki veya daha fazla jeneratör senkron olarak, yükleri güçleri oranında besler. Şebeke enerjisinin geri gelmesi ile kesintili olarak yükler transfer edilir.
Sürekli Paralel Çalışma
Elektrik enerjisi dağıtım firmalarının gün içerisinde değişik tarifelere sahip olması, belirlenen gücün üzerine çıkılması durumunda yüksek fiyattan tarife uygulanması veya tüketiciye yetersiz altyapı sebebiyle elektrik enerjisinde sınırlamalar getirilmesi, durumlarında şebeke ile sürekli olarak paralelde kalmak tüketici açısından avantajlı olabilmektedir. Paralel çalışma için birkaç değişik çalışma yöntemi bulunmaktadır. Bunlardan ilki, belirlenen aktif yük miktarının istenen güç faktörü altında jeneratör sistemi ile, geri kalan yük miktarının şebeke tarafından karşılandığı temel yük tepe kesme (base load peak lopping) yöntemidir. Bu yöntem sabit yükün tercih edildiği kojenerasyon sistemlerinde oldukça popülerdir. Bir diğer uygulama ise şebekeden çekilen güç miktarının sınırlandırıldığı, bu sınırın üzerindeki gücün jeneratör tarafından karşılandığı gerçek tepe kesme (true peak lopping) yöntemidir. Bu çalışma şekli belli bir gücün üzerinde tarife fiyatlarının çok arttığı ya da çekilecek gücün sınırlı olduğu uygulamalarda kullanılmaktadır.
Emsa jeneratörünüz için, tüm parçaları Emsa Genel Müdürlük’ten ya da bölge bayilerimizden temin edebilirsiniz. Ayrıca her marka motor, alternatör ve jeneratörünüz için oluşabilecek yedek parça taleplerinizde Emsa'dan bilgi ve teklif alabilirsiniz.
Jeneratörle birlikte gönderilen Bakım ve Kullanım Kitaplarında yer alan takvimlere uyulması gereklidir. Bununla birlikte çalışma sıklığı ve süresi, yük durumu, yağ-yakıt kalitesi, ortam sıcaklığı, kirli-tozlu ortam, vs. bir takım faktörler bakım ve kontrol sıklığını artırmanıza gerektirebilir. Bakım, kontrol ve aşınan malzemenin (motor yağı, filtreler, V kayış, antifriz, vs) zamanında değişiminden kullanıcı sorumludur. İlk 6 ay ya da ilk 50 çalışma saati sonunda (hangisi önce dolarsa), devamında her12 ay sonunda ya da her 150 çalışma saati sonunda (hangisi öce dolarsa) bakım takviminde belirtilen yetkili servis tarafından yapılması gerekli bakımlar uygulanmalıdır. . Ayrıca operatör tarafından günlük, yağ, yakıt, soğutma suyu seviyesi kontrolü ile beraber 15 günde bir kez jeneratör 10-15 dk kadar çalıştırılarak yaği yakıti su sızıntısı ve anormal vibrasyon kontrolleri yapılmalıdır. Jeneratörünüzle ilgili bakım ve kontrollerin güvenli, doğru ve ekonomik şekilde yapılması için Emsa bölge bayilerine ya da Emsa Çağrı Merkezine başvurabilirsiniz.
Jeneratör düşük yüklerde kullanılırsa motor ömrü kısalacağı gibi, ciddi hasarlar da gündeme gelebilir.
Özellikle büyük güçlerde bu daha da önemlidir.
Standby jeneratörlerde izin verilen minimum yük toplam stand-by gücün %30'u’dur. Jeneratör, yüksüz veya düşük yükte çalıştırılırsa
Jeneratör setinin etiketinde çalıştırılabileceği kategori (Standby, Prime) belirtilmiştir. Bu çalışma koşullarının üzerinde kullanmak şu problemlere neden olacaktır:
Emsa ürünleri, parça ve imalat hatalarına karşı garantilidir. Garanti süresi ve kapsam detayları için ürününüzle birlikte gelen dokümanları inceleyiniz veya alım yaptığınız temsilcimize danışınız.
Jeneratör setinin 1 dakikadaki dönme sayısıdır. Genelde, motor ve alternatörler 50Hz için 1500 devir/dak. veya 3000 devir/dak., 60Hz için 1800 devir/dak. veya 3600 devir/dak. olarak üretilirler.
Jeneratörler, egzoz, motor gövdesi, fanlardan kaynaklı ses üretirler. Emsa ses izolasyon kabinleri maksimum ses kontrolünü sağlayarak optimum çözümü sağlamaktadır.
Jeneratör setinin gücünün belirlenmesi bir uzmanlık işidir ve birçok faktöre bağlıdır. Bu konuda Emsa’nın uzman mühendislerinden veya bölge bayilerinden yardım alabilirsiniz.
Bu kavramlar uluslar arası ISO8528 standardında detaylı olarak açıklanmış olup bu standart Türkiye’de TS ISO 8528 olarak kabul edilmiştir. Tüm motor ve alternatör üreticileri buradaki değerleri sağlayacak şekilde üretim yapmaktadırlar. Bu kavramlar jeneratörün hangi kategoride çalışacağını da tanımlar.
Jeneratörlerin yakıt sarfiyatı, yük durumuna bağlı olarak değişir. Emsa standart olarak yakıt tanklarını jeneratör tam yükünde en az 8 saat çalışacak şekilde dizayn etmektedir. Yük azaldıkça bu süre uzayacaktır.Buna ek olarak özel projeler için daha fazla yakıt depolamaya izin veren özel şaseler de imale edilmekte ve kullanılmaktadır.
Jeneratörler en az on beş günde bir kez operatörü tarafından 10 dakika yükte test çalışması yaptırılmalıdır. Uzun süre kullanılmayacak ise "Bakım ve Kullanım Kitabı"nda yer alan depolama işlemi, yetkili servis tarafından yapılmalıdır. Uzun süreli depolama işleminden sonra devreye alma işlemi de yetkili servis tarafından yapılmalıdır. Bu konu garanti kapsamını da ilgilendirmektedir.